ئه‌گه‌ر ئێمه‌به‌دبه‌خت و غه‌مباریین ، که‌وایه،ئێمه‌تۆویی به‌دبه‌ختیمان چاندووه.
که‌سێکی تر ، تۆویی به‌دبه‌ختی بۆ ئێمه نه‌چاندووه.
هه‌ڵبه‌ت له‌نێوان چاندن و دڕۆنه‌کردن دا
،ناوبه‌رێک هه‌یه‌و ته‌نیا به‌هۆی ئه‌و مه‌ودایه‌وه‌یه ،
که‌ئێمه‌گۆمان ده‌که‌ین ،که‌سێکی تر به‌رپرسیی
نه‌هامه‌تیییه‌که‌ی ئێمه‌یه !
ئه‌و مه‌ودایه ، ئێمه‌هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنێ !
که‌وابوو ،به‌رپرسایه‌تیی ته‌واویی ژیانت له‌ئه‌ستۆ بگره!
ئه‌گه‌ر ژیانت ناشییریینه،هه‌ست به‌به‌رپرسایه‌تیی بکه!
ئه‌گه‌رژیانت ،شتێک ، غه‌یریی ره‌نج و عه‌زاب نییه،به‌رپرسی به !
له‌ده‌سپێک دا زۆر دژواره، په‌سه‌ندی بکه‌ی و بڵێی :
"من به‌رپرسیی ژیانیی جه‌هه‌نه‌میی خۆمم"
به‌ڵام ته‌نیا له‌ده‌سپێک دا دژواره. به‌زوویی ،
ده‌روازه‌کانی ئاڵوو گۆر، به‌ره‌و رووت ده‌کڕێنه‌وه .
ئه‌گه‌ر من به‌رپرسیی ژیانیی جه‌هه‌نه‌میی خۆمم ،
که‌وایه‌ده‌توانم به‌هه‌شتیش درووست که‌م !
ئه‌گه‌ر من ،ئه‌م هه‌موو به‌دبه‌ختی و ره‌نجه‌م ئافراندووه ،
که‌وایه‌ده‌توانم گه‌ڵێک شه‌یدایی و سه‌رمه‌ستییش به‌دی بێنم!
به‌رپرسایه‌تی ،له‌گه‌ڵ خۆی ئازادی و ئافراندن دێنێ!
کاتێک که‌ئاگا بکه‌ی ،هه‌ر چی که‌هه‌ی ،ئافرانده‌ی خۆتی،
له‌به‌ند و داویی ته‌واویی هێز و باروودۆخه‌کانی ده‌ره‌کی رزگاریت دێت.
ئه‌و کات به‌ڕێه‌وه‌بردنی زۆربه‌ی ره‌وته‌کان ، له‌بازنه‌ی بریاری تۆدا ده‌بێت .
ده‌توانی گۆرانی بڵێی ، سه‌ما بکه‌ی ،بره‌قسیی ، ده‌توانی ژیان جه‌ژن بگریی و به‌زم و شادی به‌رپا که‌ی !
هیچ که‌س توانای ئه‌وه‌ی نییه ،پێشت پێ بگرێ !
ئه‌وه له‌شانی تۆدایه! خۆدا بۆ تاکه‌که‌س رێزێکی تایبه‌تی زۆری هه‌یه و ئاده‌میزاد
کاتێک ده‌بێته"تاکه‌که‌س" ،که‌ته‌واوی به‌رپرسایه‌تییه‌کانی خۆی وه‌ئه‌ستۆگڕتبێ !
له‌فارسییه‌وه‌کردومه‌به‌کوردی
عه‌لی ع ـ بیگی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شی کردنه‌وه‌یه‌ک
مه‌به‌ست له‌خۆدا ، له زۆربه‌ی روانگا عیرفانیه‌کان دا ،هه‌مان خۆدا له گۆشه‌نیگای شه‌ریعه‌ته‌وه‌نییه، واته‌خۆدایه‌ک نییه‌که‌له‌ده‌ره‌وی سرووشت دا هه‌یه‌و به‌وێنه‌ی مرۆڤ هه‌لسووکه‌وت ده‌کات و پاداشی له ڵایه و تۆڵه‌له‌گۆناهباران ده‌ستێنێته‌وه،به‌ڵكوو ده‌کرێ بڵێن مه‌به‌ستییان له‌هێز یا رێسایه‌که،که‌سرووشتی پی هه‌ڵده‌سوورێ .ئه‌م هێز و ڕیسایه ،که‌مرۆڤی له‌ماده‌ی بێ گیانه‌وه، گه‌یاندۆیه‌ته ئه‌و گیان داره سه‌یروو سه‌مره یه، شایانی ڵێ ترسان و بده‌وبستێن نییه ، به‌ڵکوو ده‌بێ له‌گه‌ڵی یه‌ک بی و سپاسگۆزاری بی و خۆشت بوێت. که‌وایه ، یه‌ک بوون و خۆشه‌ویستی هه‌موو جیهان ده‌گرێته‌وه وله‌نێویشیان دا ، خۆدی که‌سی ئه‌ویندار.
له‌روانگای عیرفان دا ، لابردنی پڵه و پایه له‌نێوان سرووشت و مرۆڤ دا ،کۆمه‌ڵگاشی گرتۆته‌وه، واته ئه‌م چه‌شنه روانیینه بۆ‌جیهان ،کۆمه‌ڵگای " نێردیوان "یش په‌سه‌ند ناکات ، هه‌ر بۆیه‌ش عارفان، بێ وچان که‌وتوونه‌ته بر ئازار و کۆشتن و بڕیین .
ئه‌م بروایه ، به‌روانگای pantheism یا گشت خۆدایی (همه خدایی) به‌ناوبانگه !
عیرفان به‌ته‌واویی ناچێته خانه‌ی فه‌ڵسه‌فه‌وه، به‌ڵکوو "رووکرد" و راست وریس کردنی سۆز و هه‌ستی مرۆڤه، به‌رانبه‌ر به‌مرۆڤ، سروشت و کۆمه‌ڵگا.
له لایه‌کی دیکه‌وه‌ش ، له‌زۆر ڵا‌یه‌نه‌وه ،له عیرفان دا باورێکی زۆر به‌ئازادی یا ئیختیاری مرۆڤ هه‌یه. عیرفان جه‌بر یا "سه‌پێن*" زۆر زه‌ق و زه‌به‌لاح ناکاته‌وه ، واته ده‌توانیین بڵێن هاوبه‌شێکی یه‌کجار زۆری له‌گه‌ڵ Existentialism هه‌یه!
عیرفان ته‌نیا پێداویستییه‌کی فیکری و فه‌ڵسه‌فی یا زه‌وقی نییه، به‌ڵکوو پێداویستییه‌کی "سایکو‌سۆماتیک"ه. واته نیازی مڕۆڤ بۆهاوسه‌نگی له مابه‌ین ره‌وان و له‌شی بووه ،که عیرفانی هێناوه‌ته سه‌ر جیهان .یانی له ماوه‌ی کورتی ژیانت دا ،چاو ئاوالا بی نه چاو چنووک ، سرنج بده‌یه هه‌مووشتێک ،نه ک خه‌واڵوو ،....
له نه‌بوونی کۆمه‌ڵگا و سیستمێکی مرۆڤ دۆستانه (تا‌ێیمڕۆ) ،که تێیدا مڕۆڤ بتوانێ سرۆشتی خۆی بێ ترس و له‌رز و دوور له‌ده‌ستکاری کۆمه‌ڵایه‌تی و ئیدۆلۆژیکی ،دوور له گۆشاری کۆشنده‌ی ئابوری و هتد.... بناسێت وگه‌شه‌ی پێ بدات ،عیرفان بۆ ته‌ندرووستی و هاوسه‌نگیی ره‌وان و له‌شی تاکه که‌س پیویست بووه و ده‌بێت ،ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ربێتوو نێوێکی ترییشی لێ بنێن . له نه بوونی پێوه‌ندێکی بێ گه‌رد و هاودڵانه له نێوان مرؤڤ و مرۆڤ دا ، مڕۆڤ ناچار ده‌بێت ،رو له عیرفان کات .ته‌نانه‌ت ،بۆ نه‌سڵمانه‌وه له ژیان ،له ترسی نه‌خۆشی ،بوومه‌ڵه‌رزه ،سێلاو ،.....تا ئه‌وکاته‌ی نه‌که‌وتوونه‌ته ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئاده‌میزاده وه ،بۆ زیز نه‌بوون و دڵ به ژیان خۆش بوون عیرفان پێویسته. عیرفان هیچ دژایه‌تیی و ناته‌باهییه‌کی له گه‌ڵ کار و کۆشش بۆ زاڵ بوون به‌سه‌ر سروشت و ئاڵ و گۆر له کۆمه‌ڵگا دانییه ، به‌ڵکوو بۆ خۆی کار و کۆششێکه بۆ زاڵ بوون به سه‌ر جیهانی ده‌روون و گه‌شه دانی رووح و ره‌وانی ئاده‌میزاد!
نووسه‌ر ده‌یه‌وێت بڵێت ، سه‌ره‌رای سه‌پانی کۆمه‌ڵایه‌تی ،بۆ هه‌ر تاکه‌که‌سێک ،دیسانیش جیهانێک ،واته‌ناخ و ده‌روونی مرۆڤ و روانیینه‌که‌ی ،ده‌مێنێ ، که ده‌کڕێت و ده‌بێت ،له‌ده‌ست درێژیی ده‌ره‌کی دوریی رابگڕێت ،ئه‌گه‌ر تووشی شڵێزان هاتووه ،بیگه‌ڕێنیه‌وه سه‌رباری سرووشتی خۆی .شایسته نییه ،که‌مڕۆڤ ، ئه‌م دیارده بێ وێنه‌یه، ژیانی نۆقمی‌غه‌م و په‌ژاره و دڵه‌راوکێ بێت یا کوو له ناو خه‌وی ده‌روونی و تڕاوییڵکه‌دا ،ژیان تێپه‌رکات.
پێوریی هه‌ڵسه‌نگاندنی مڕۆڤ ،سروشته ، نه‌ک پێوه‌ره کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان .
به بروای من ئه‌م هه‌ڵبه‌سته‌ی خواره‌وه مانیفیستی عیرفانه:
داخه‌که‌م شاعیر نییم تا بیکه‌م به کوردیی !
شعری از مولانا جلال الدین رومی
نه مرادم نه مریدم
نه پیامم نه کلامم
نه سلامم نه علیکم
نه سپیدم نه سیاهم
نه چنانم که تو گویی
نه چنینم که تو خوانی
و نه آنگونه که گفتند و شنیدی
نه سمائم نه زمینم
نه به زنجیر کسی بسته‌ام و برده دینم
نه سرابم
نه برای دل تنهایی تو جام شرابم
نه گرفتار و اسیرم
نه حقیرم
نه فرستاده پیرم
نه به هر خانقه و مسجد و میخانه فقیرم
نه جهنم نه بهشتم
چُنین است سرشتم
این سخن را من از امروز نه گفتم، نه نوشتم
بلکه از صبح ازل با قلم نور نوشتم...
گر به این نقطه رسیدی
به تو سر بسته و در پرده بگویم
تا کسی نشنود این راز گهربار جهان را
آنچه گفتند و سُرودند تو آنی
خودِ تو جان جهانی
گر نهانی و عیانی
تو همانی که همه عمر به دنبال خودت نعره زنانی
تو ندانی که خود آن نقطه عشقی
تو خود اسرار نهانی
تو خود باغ بهشتی
تو به خود آمده از فلسفه چون و چرایی
به تو سوگند
که این راز شنیدی و نترسیدی و بیدار شدی در همه افلاک بزرگی
نه که جُزئی
نه که چون آب در اندام سَبوئی
تو خود اویی بخود آی
تا در خانه متروکه هرکس ننشینی و
بجز روشنی شعشعه پرتو خود هیچ نبینی
و گلِ وصل بچینی...
مولانا جلال الدین رومی بلخی
*سه‌پێن یا سه‌پان : جبر له "سه‌پاندن"ه وه ،وه‌رم گرتووه .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
تکایه بییر و بۆچوونی خۆتان بنووسن